विज्ञान आणि तंत्रज्ञान Current Affairs
Current Affairs:

CSIR-NCL आणि BEL ची डिजीटल IR थर्मामीटर आणि ऑक्सिजन संवर्धन युनिट विकसित करण्यास भागीदारी
CSIR-NCL आणि BEL ची डिजीटल IR थर्मामीटर आणि ऑक्सिजन संवर्धन युनिट विकसित करण्यास भागीदारी
डिजीटल IR थर्मामीटर आणि ऑक्सिजन संवर्धन युनिट विकसित करण्यास CSIR-NCL आणि BEL ची भागीदारी
वेचक मुद्दे
CSIR-राष्ट्रीय रासायनिक प्रयोगशाळा (National Chemical Laboratory - NCL) पुणे, महाराष्ट्र यांनी कोरोना विषाणूच्या प्रादुर्भावास नामशेष करण्यास पुढाकार घेण्यासाठी डिजीटल IR थर्मामीटर आणि ऑक्सिजन संवर्धन युनिट (Oxygen Enrichment Unit - OEU) ची रचना आणि विकास केला आहे
ठळक बाबी
सदर उद्देश साध्य करण्यास वेग वाढविणे अत्यावश्यक स्वरूपाचे झाले आहे
NCL मार्फत याकरिता भारत इलेक्ट्रॉनिक्स लिमिटेड(Bharat Electronics Ltd - BEL), पुणे सह भागीदारी करण्यात आली आहे
'राष्ट्रीय रासायनिक प्रयोगशाळा(National Chemical Laboratory - NCL)'बाबत थोडक्यात
स्थापना
१९५० साली राष्ट्रीय रासायनिक प्रयोगशाळेची स्थापना झाली
संचालक
सध्या अश्विनी नांगिया या NCL मध्ये संचालक पदाची धुरा सांभाळत आहेत
ठिकाण
पुणे, महाराष्ट्र येथे राष्ट्रीय रासायनिक प्रयोगशाळा स्थित आहे
नियंत्रक संस्था
वैज्ञानिक आणि औद्योगिक संशोधन परिषद (Council of Scientific and Industrial Research - CSIR) ही NCL ची नियंत्रक संस्था म्हणून कार्य पाहते
9 महिन्यांपूर्वी
-1585557934.jpg)
IISc तील वैज्ञानिकांकडून स्थानिक भागांचा वापर करून देशी व्हेंटिलेटर प्रोटोटाईप विकसित
IISc तील वैज्ञानिकांकडून स्थानिक भागांचा वापर करून देशी व्हेंटिलेटर प्रोटोटाईप विकसित
स्थानिक भागांचा वापर करून IISc तील वैज्ञानिकांकडून देशी व्हेंटिलेटर प्रोटोटाईप विकसित
वेचक मुद्दे
सदर व्हेंटिलेटरमध्ये मेडिकल-ग्रेड ऑक्सिजन आणि हवेचे दाबयुक्त मिश्रण वापरले जाते
ठळक बाबी
अन्न-ग्रेड कंटेनर आणि घरगुती आरओ वॉटर फिल्टर्समध्ये वापरल्या जाणार्या नळीद्वारे वरील मिश्रण मिसळले जाते
उद्देश
वाढत्या प्रमाणातील कोविड-१९ च्या संकटामध्ये देशाला सहाय्य करणे हा या प्रकल्पामागील उद्देश आहे
विकास
भारत हेवी इलेक्ट्रिकल्स लिमिटेड (Bharat Heavy Electricals Limited - BHEL) कडून व्हेंटिलेटर विकसित करण्यात येतील
'IISc व्हेंटिलेटर'बाबत थोडक्यात
स्थानिक स्वयंचलितपणे विकसित व्हेंटिलेटर सेन्सर आणि स्थानिक ऑटोमोटीव्ह आणि आरओ वॉटर फिल्टर उद्योगामधील भागांचा यामध्ये वापर करण्यात आला आहे
एक रास्पबेरी पाई संगणक आणि प्रोग्राम करण्यायोग्य लॉजिक कंट्रोलर (Programmable Logic Controller - PLC) बोर्ड हवेचा दाब, ऑक्सिजनची रचना आणि प्रवाह वैशिष्ट्ये नियंत्रित करेल अशी सुविधा करण्यात आली आहे
IISc बाबत थोडक्यात
विस्तारित रूप
IISc म्हणजेच Indian Institute of Science
भारतीय विज्ञान संस्था
स्थापना
१९०९
ठिकाण
बेंगळुरू
संस्थापक
जमशेटजी टाटा
कृष्णराज वाडीयार
संचालक
अनुराग कुमार
संलग्नता
UGC
AIU
NAAC
ACU
10 महिन्यांपूर्वी

कोविड-१९ चा मागोवा घेण्यासाठी भारत सरकारकडून 'आरोग्य सेतू' अॅप सुरू
कोविड-१९ चा मागोवा घेण्यासाठी भारत सरकारकडून 'आरोग्य सेतू' अॅप सुरू
भारत सरकारकडून कोविड-१९ चा मागोवा घेण्यासाठी 'आरोग्य सेतू' अॅप सुरू
अनावरण
भारत सरकारकडून सदर अॅपचे अनावरण करण्यात आले आहे
वेचक मुद्दे
'आरोग्य सेतू' हे अधिकृत कोविड-१९ ट्रॅकिंग अॅप आहे
अॅप विकास कार्य
आरोग्य आणि कुटुंब कल्याण मंत्रालयाच्या सहकार्याने इलेक्ट्रॉनिक्स आणि माहिती तंत्रज्ञान मंत्रालयाच्या नॅशनल ई-गव्हर्नन्स विभागाने 'आरोग्य सेतू' अॅप विकसित करण्यात आले आहे
10 महिन्यांपूर्वी

विशाल सौरकण वादळांचा अभ्यास करण्यासाठी नासाकडून SunRISE मिशनची निवड
विशाल सौरकण वादळांचा अभ्यास करण्यासाठी नासाकडून SunRISE मिशनची निवड
नासाकडून विशाल सौरकण वादळांचा अभ्यास करण्यासाठी SunRISE मिशनची निवड
वेचक मुद्दे
नासाने 'सूर्य रेडिओ इंटरफेरोमीटर अंतरिक्ष प्रयोग (Sun Radio Interferometer Space Experiment - SunRISE) या मोहिमेची निवड करण्यात आली आहे
उद्देश
सदर मोहिमेद्वारे सूर्य अंतराळ हवामानातील वादळ (सौर कण वादळ म्हणून ओळखले जाणारे) ग्रहांच्या जागेत सोडणे
ते कसे सोडण्यात येते याकडे लक्ष वेधणे
ठळक बाबी
सदर अभ्यासानुसार सूर्याच्या किरणोत्सर्गाच्या ज्या जागा आहेत त्या जागांचा वातावरणावर कसा परिणाम होतो यावर भर देणे महत्वपूर्ण आहे
अधिक चांगली माहिती देऊन चंद्र आणि मंगळापर्यंत जाणाऱ्या अंतराळवीरांना त्यांचे संरक्षण करण्यास मदत होईल अशी अपेक्षा आहे
NASA बाबत थोडक्यात
विस्तारित रूप
NASA म्हणजेच National Aeronautics and Space Administration
राष्ट्रीय वैमानिकी आणि अवकाश प्रशासन
स्थापना
१९५८
प्रशासक
जिम ब्रिडनस्टाईन
मुख्यालय
वॉशिंग्टन डी.सी., अमेरिका
कार्यक्षेत्र
अमेरिकन संघराज्य सरकार
ब्रीदवाक्य
सर्वांच्या फायद्यासाठी (For the Benefit of All)
10 महिन्यांपूर्वी

वैद्यकीय पायाभूत सुविधांना आधार देण्यासाठी IIT-कानपूर विकसित करणार पोर्टेबल व्हेंटिलेटर
वैद्यकीय पायाभूत सुविधांना आधार देण्यासाठी IIT-कानपूर विकसित करणार पोर्टेबल व्हेंटिलेटर
IIT-कानपूर विकसित करणार वैद्यकीय पायाभूत सुविधांना आधार देण्यासाठी पोर्टेबल व्हेंटिलेटर
वेचक मुद्दे
IIT-कानपूरच्या या निर्णयामुळे कोरोना विषाणू च्या संकटात देशातील आरोग्य व्यवस्था बळकट होईल
ठळक बाबी
तज्ज्ञांच्या पथकाने आतापर्यंत पोर्टेबल व्हेंटिलेटरची रचना केली आहे आणि लवकरच एकत्रीकरण केले जाईल
IIT-कानपूर कोविड-१९ च्या उद्रेकात सध्या वैद्यकीय पायाभूत सुविधांना आधार देण्यासाठी पोर्टेबल व्हेंटिलेटरवर काम करत आहे
व्हेंटिलेटरचा प्रोटोटाईप लाँच केला जाणार आहे
ती एकदा लागू केली की लाइफ सपोर्ट सिस्टम म्हणून वापरली जाऊ शकते
'पोर्टेबल व्हेंटिलेटर'बाबत थोडक्यात
देशात कोविड-१९ च्या वाढत्या प्रकरणांमध्ये पोर्टेबल व्हेंटिलेटरची आवश्यकता खूप जास्त आहे
कोविड-१९ रुग्णांसाठी व्हेंटिलेटर अत्यंत आवश्यक वैद्यकीय उपकरण आहे
विषाणू विशेषत: वृद्ध लोकांसाठी प्राणघातक असल्याचे सिद्ध होऊ शकते
'भारतीय तंत्रज्ञान संस्था(Indian Institute of Technology - IIT) - कानपूर'बाबत थोडक्यात
स्थापना
१९५९
ठिकाण
कानपूर, उत्तर प्रदेश
अध्यक्ष
के. राधाकृष्णन
संचालक
अभय करंदीकर
प्रकार
सार्वजनिक तांत्रिक विद्यापीठ
ब्रीदवाक्य
तमसो मा ज्योतिर्गमय (From darkness, lead me to light)
10 महिन्यांपूर्वी

ICMR: भारतात कोविड-१९ विषाणूबाबत ३ अर्ध-उप प्रजातींचे प्रसारण
ICMR: भारतात कोविड-१९ विषाणूबाबत ३ अर्ध-उप प्रजातींचे प्रसारण
कोविड-१९ विषाणूबाबत ३ अर्ध-उप प्रजातींचे ICMR कडून भारतात प्रसारण
वेचक मुद्दे
१ एप्रिल २०२० रोजी भारतीय वैद्यकीय संशोधन परिषदेच्या (Indian Council of Medical Research - ICMR) अहवालानुसार कोविड-१९ विषाणूच्या ३ अर्ध-उप प्रजातींचा प्रसार सुरु आहे
परिषदेच्या म्हणण्यानुसार त्यांची आयात करण्यात आली आहे
ठळक बाबी
भारतात कोविड-१९ ची प्रकरणे प्रवासाच्या इतिहासातील लोकांकडून उद्भवली आहेत
हा विषाणू बाहेरून आणला गेला आहे
जगाच्या इतर भागात विषाणूची कशी वर्तणूक आहे हे आतापर्यंत विज्ञान अभ्यासकांना गवसलेले नाही
ICMR ने पुष्टी केली आहे की देशातील बाह्य आणि जैविक घटकांमुळे आणि देशात राहणाऱ्या लोकांमुळे भारतात विषाणूने त्याचे रूप बदलले आहे
वर्तमान परिस्थिती
विषाणूचा फैलाव आणि त्याचे प्रसार पसरण्याचे क्षेत्र भारताप्रमाणेच व्यापक आहे
अशा वेळी कोविड-१९ च्या प्रगतीचा अंदाज वर्तविणे फार कठीण कार्य आहे
ICMR च्या मते सध्या इतर देशांशी विषाणूच्या प्रगतीची तुलना करणे अशक्य आहे
भारतात आतापर्यंत ४२७८८ नमुन्यांची चाचणी घेण्यात आली आहे
देशाच्या एकूण क्षमतेच्या केवळ ३६% आहे
येत्या महिन्याभरात देशी किट बनवून भारत चाचणीचा दर वाढवणार आहे
ICMR ची भूमिका
ICMR ने आतापर्यंत यादृच्छिक नमुन्यांच्या चाचण्या घेतल्या आहेत
भारतात कोणतेही समुदाय प्रसारण सुरू झालेले नाही
तज्ज्ञांचे असे मत आहे की भारत समुदाय प्रसारणाच्या टप्प्यात प्रवेश करण्याची शक्यता वाढली आहे
ICMR बाबत थोडक्यात
विस्तारित रूप
ICMR म्हणजेच Indian Council of Medical Research
भारतीय वैद्यकीय संशोधन परिषद
स्थापना
१९११
१९४५ मध्ये नामकरण करण्यात आले
मुख्यालय
नवी दिल्ली
सचिव व सरसंचालक
डॉ. बलराम भार्गव
10 महिन्यांपूर्वी

कोरोना विषाणूचा मागोवा घेण्यासाठी भारत सरकारकडून 'कोरोना कवच' अॅपचे अनावरण
कोरोना विषाणूचा मागोवा घेण्यासाठी भारत सरकारकडून 'कोरोना कवच' अॅपचे अनावरण
भारत सरकारकडून कोरोना विषाणूचा मागोवा घेण्यासाठी 'कोरोना कवच' अॅपचे अनावरण
अॅप निर्मिती
केंद्रीय इलेक्ट्रॉनिक्स आणि माहिती तंत्रज्ञान मंत्रालय आणि केंद्रीय आरोग्य व कुटुंब कल्याण मंत्रालयाने संयुक्तपणे ‘कोरोना कवच’ अॅप तयार केले आहे
वेचक मुद्दे
एखाद्या व्यक्तीचे स्थान उच्च जोखीम असलेल्या भौगोलिक क्षेत्रामध्ये आहे की नाही याचे मूल्यांकन करण्यासाठी ‘कोरोना कवच’ अॅपचा वापर होतो
'आरोग्य आणि कुटुंब कल्याण मंत्रालया'बाबत थोडक्यात
स्थापना
१९७६
मुख्यालय
कॅबिनेट सचिवालय, रायसीना हिल, नवी दिल्ली
केंद्रीय मंत्री
हर्ष वर्धन
राज्यमंत्री
अश्विनी कुमार चौबे
केंद्रीय इलेक्ट्रॉनिक्स आणि माहिती तंत्रज्ञान मंत्री
रविशंकर प्रसाद
10 महिन्यांपूर्वी

आयआयटी-गांधीनगरने कोरोना लॉकडाऊन दरम्यान विद्यार्थ्यांसाठी सुरू केला 'प्रोजेक्ट इसाक(Isaac)'
आयआयटी-गांधीनगरने कोरोना लॉकडाऊन दरम्यान विद्यार्थ्यांसाठी सुरू केला 'प्रोजेक्ट इसाक(Isaac)'
कोरोना लॉकडाऊन दरम्यान 'प्रोजेक्ट इसाक(Isaac)' विद्यार्थ्यांसाठी सुरू केला आयआयटी-गांधीनगरने
वेचक मुद्दे
भारतीय तंत्रज्ञान संस्था, गांधीनगर (Indian Institute of Technology, Gandhinagar - IITGN) ने कोविड -१९ लॉकडाऊन दरम्यान स्तुत्य उपक्रम राबवण्यात येत आहे
ठळक बाबी
विद्यार्थ्यांना सर्जनशील प्रकल्पांमध्ये गुंतवण्यासाठी त्यांनी ‘प्रोजेक्ट इसाक(Isaac)’ सुरू केला आहे
उद्दिष्ट
सध्या घरातच बंदिस्त अवस्थेत असताना विद्यार्थ्यांच्या कौशल्यांमध्ये वाढ होणे हे या प्रकल्पाचे उद्दिष्ट आहे
'आयआयटी-गांधीनगर'बाबत थोडक्यात
स्थापना
२००८
संचालक
सुधीर जैन
10 महिन्यांपूर्वी

तंत्रज्ञानाच्या मॅपिंगसाठी विज्ञान आणि तंत्रज्ञान विभागामार्फत कोविड -१९ टास्क फोर्सची स्थापना
तंत्रज्ञानाच्या मॅपिंगसाठी विज्ञान आणि तंत्रज्ञान विभागामार्फत कोविड -१९ टास्क फोर्सची स्थापना
विज्ञान आणि तंत्रज्ञान विभागामार्फत तंत्रज्ञानाच्या मॅपिंगसाठी कोविड -१९ टास्क फोर्सची स्थापना
वेचक मुद्दे
विज्ञान आणि तंत्रज्ञान विभागाने मॅपिंगसाठी महत्वपूर्ण पाऊल उचलले आहे
समाविष्ट बाबी
शैक्षणिक संस्था
स्टार्ट-अप्स
सुक्ष्म, लघु आणि मध्यम उद्योग
संशोधन आणि विकास प्रयोगशाळा
उद्दिष्ट
निदान, चाचणी, आरोग्य सेवा पुरवठा समाधान आणि उपकरणे पुरवठा या क्षेत्रातील जवळपास बाजारात तयार उपाययोजनांकरिता निधी देण्याचे उद्दिष्ट आहे
अंतर्भूत गोष्टी
मास्क
इतर संरक्षक बाबी
सॅनिटायझर्स
स्क्रीनिंगसाठी परवडणारी किट्स
व्हेंटिलेटर
'केंद्रीय विज्ञान आणि तंत्रज्ञान' विभागा बाबत थोडक्यात
स्थापना
मे १९७१
मुख्यालय
नवी दिल्ली
मंत्री
हर्षवर्धन
राज्यमंत्री
वाय. एस. चौधरी
विभाग
जैव तंत्रज्ञान विभाग
विज्ञान आणि तंत्रज्ञान विभाग
10 महिन्यांपूर्वी

कोरोना विषाणूचा समुदाय प्रसार रोखण्यासाठी भारत सरकार सुरू करणार कोविन-२० (CoWin-२०)
कोरोना विषाणूचा समुदाय प्रसार रोखण्यासाठी भारत सरकार सुरू करणार कोविन-२० (CoWin-२०)
भारत सरकार कोरोना विषाणूचा समुदाय प्रसार रोखण्यासाठी सुरू करणार कोविन-२० (CoWin-२०)
उद्दिष्ट्ये
कोरोना विषाणूचा समुदाय प्रसार रोखणे
संभाव्य जोखीम असलेल्या कोणत्याही व्यक्तीला अलग ठेवणे यासाठी सरकारला मदत करणे
वेचक मुद्दे
कोविन -२० (CoWin-२०) एक नवीन स्मार्टफोन अॅप आहे
हेतू
व्यक्तींच्या स्मार्टफोन स्थानांद्वारे त्यांचा मागोवा ठेवण्यास मदत मिळणे हा यामागचा हेतू आहे
अॅप लवकरच तयार केले जाईल आणि संपूर्ण भारतभर उपलब्ध होईल
'कोविन -२०'बाबत थोडक्यात
लक्ष
भारत सरकारचे कोविन-२० च्या माध्यमातून लोकांच्या वैयक्तिक प्रवासाच्या इतिहासांचा शोध घेण्याचे लक्ष आहे
समाविष्ट वैशिष्ट्ये
स्वयंचलित शासकीय सल्लागार निर्देश
भारत सरकारद्वारे देण्यात आलेल्या अधिकृत सुरक्षा शिफारसी
ठळक बाबी
शोध घेऊन भारत देशातील सामान्य लोकांच्या संपर्कात किती लोक आले असावेत याचा अंदाज घेण्यात येतो
सदर अॅप Google Play Store आणि अॅपलचे iOS अॅप स्टोअर अशा दोन्ही सिस्टीम्स वर प्रदर्शित होईल
iOS उपकरण वापरकर्त्यांनी एक असाधारण डाऊनलोड लिंक मिळविण्यासाठी त्यांचे उपकरण युनिक डिसेबिलिटी आइडेंटिटी कार्ड (Unique Disability Identity Cards - UDID) नॅशनल इन्फॉर्मेटिक्स सेंटर (National Informatics Centre - NIC) सह सामायिक करणे आवश्यक आहे
उपयुक्तता
भारतीय शहरांमध्ये कोरोना विषाणू चाचणी प्रयोगशाळेची आणि विलगीकरण केंद्राच्या स्थानांबद्दल जाणून घेण्यासाठी कोविन-२० (CoWin-२०) चा वापर व्यक्ती करू शकते
10 महिन्यांपूर्वी